Historie po fachu. Piernikarstwo – rzemieślnicze spotkania muzealne

sobota, 24.09.2022 

godz. 12.00 „Sobotnie pogotowie twórcze” – spotkanie dla dzieci (brak wolnych miejsc)

godz. 15.00 „Pierniki w Polsce. Śladami piernikarskiego rzemiosła” – spotkanie dla młodzieży i dorosłych

Wstęp wolny, obowiązują zapisy - od środy 14.09.2022, od godz. 9.00, liczba uczestników: 12 osób na każdym spotkaniu, czas trwania do 90 min., tel. 77 44 31 761 (Dział Edukacji Muzealnej)

Najstarsza wzmianka o wypieku pierników pochodzi z 1293 roku ze Świdnicy. Przez kolejne wieki pierniki przybierały różne kształty, formy, pełniły rozmaite funkcje. Z królewskiego stołu zawędrowały na wiejskie jarmarki i stragany. Z czasem zaczęto dodawać do nich czekoladę i ozdabiać lukrem. Dzieje korzennego ciasteczka są fascynujące! W archiwach gromadzone są anegdoty i informacje o dawnych piernikarzach, a w muzeach formy - czasami bardzo dużych rozmiarów – jak i same pierniki!

Mianem piernikowej stolicy określany jest Toruń, ale warto zaznaczyć, że także w innych regionach w Polsce istniały i istnieją tradycje wypieku pierników. Piernikarskie tropy znajdujemy m.in. na Śląsku i w Opolu, czego przykładem są przechowywane w Muzeum Śląska Opolskiego zabytki. Warto wspomnieć o wypiekających pierniki, czyli piernikarzach i piernikarkach, kontynuujących dawne tradycje rzemieślnicze. Należy do nich m.in. Marcin Goetz z piernikarni „Słodka Chatka” w Trzcińsku na Dolnym Śląsku. W Stowarzyszeniu Twórców Ludowych w Polsce z kolei zrzeszeni są twórcy zajmujący się tworzeniem form piernikarskich i zdobieniem pierników. Jedną z najbardziej znanych w Opolu twórczyń wypiekających i zdobiących pierniki jest Irena Zawadzka.

Zapraszamy na wydarzenie, w trakcie którego poszukamy odpowiedzi m.in. na pytania: Dlaczego pieczemy pierniki? Skąd wzięła się ich nazwa? Jakie składniki są niezbędne do przygotowania ciasta? Co oznaczają poszczególne kształty? Czym wyróżniają się pierniki toruńskie, śląskie, żywieckie i pasłęckie? Jak przygotować tradycyjny piernik figuralny wyciskamy z drewnianej formy? To niektóre z pytań, na które odpowiemy w trakcie wydarzenia. Spotkanie poprowadzi Anna Kornelia Jędrzejewska, muzealniczka, stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, realizująca zadanie „Pierniki w Polsce. Śladami piernikarskiego rzemiosła”.

Anna Kornelia Jędrzejewska muzealniczka, historyczka sztuki, kuratorka i edukatorka. Współautorka Muzeum Toruńskiego Piernika – oddziału Muzeum Okręgowego w Toruniu (wraz z Barbarą Kukowicz-Wirowską). Autorka wystaw, programów edukacyjnych, wystawy i publikacji. Obecnie przygotowuje rozprawę doktorską o dawnych formach piernikarskich. Prowadzi warsztaty, prelekcje, wykłady, spotkania związane z piernikami oraz historycznymi smakołykami. 

Zawodowo związana z Muzeum Okręgowym w Bydgoszczy jako kustosz i kierownik Pracowni Etnografii oraz z Miejskim Centrum Kultury w Bydgoszczy – kurator i kierownik Sekcji Dziedzictwa Kulinarnego. W 2021 roku realizowała stypendium artystyczne Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego, w tym roku jest stypendystką Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w kategorii „twórczość ludowa”. W wolnym czasie prowadzi blog „Piernikarka”. 

Irena Zawadzka – twórczyni ludowa z Opola. Zrzeszona w Stowarzyszeniu Twórców Ludowych – Oddział Opolski. Zajmuje się wykonywaniem kroszonki opolskiej. Od początku swojej działalności twórczej pieczołowicie podtrzymuje i kultywuje rodzime tradycje wzornictwa opolskiego. Swoje małe dzieła wykonuje techniką rytowniczą, uzyskując bardzo delikatne i bogate ornamenty geometryczno-kwiatowe. Twórczyni wykonuje również pierniki, na które przelewa wzory ze swoich kroszonek i które wprowadzają w zachwyt i uznanie odwiedzających jej stoisko podczas targów i kiermaszy. Jest jedną z najbardziej znanych twórczyń w swoim regionie, nagradzaną w wielu konkursach i przeglądach twórczości ludowej. W latach 1984 – 1989 współpracowała z „Cepelią” w Opolu.

Marcin Goetz – piernikarz, twórca piernikarni „Słodka Chatka” w Trzcińsku gm. Janowice Wielkie pod Jelenią Górą, pow. karkonoski, woj. dolnośląskie. Piernikarstwem zajmuje się od 2008 roku. Współpracuje z muzeami (m.in. Muzeum Etnograficzne we Wrocławiu, Muzeum Regionalne w Jaworze, Muzeum Toruńskiego Piernika), instytucjami kultury, przedsiębiorstwami. W piernikarni powstają produkty spożywcze inspirowane zarówno tradycją (historyczne pierniki figuralne), lokalnością (Pierniczki Trzcińskie) jak i aktualnymi zdarzeniami. Wyobraźnia Marcina Goetza, wrażliwość na otaczającą rzeczywistość połączona z przekornym poczuciem humoru sprawiają, że wypieki te mają własny, unikalny styl, wyróżniający się na tle innych. W ostatnich latach wraz z Barbarą Milewską (swoją prawą ręką) współpracuje z projektem „Kolejkowo”, tworząc piernikowe elementy zimowych makiet, zapierających dech rozmachem i skalą.

---

Zrealizowano w ramach projektu edukacyjnego „Historie po fachu – śladami opolskiego rzemiosła tradycyjnego” oraz w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w kategorii „Twórczość ludowa” - zadanie „Pierniki w Polsce. Śladami piernikarskiego rzemiosła”