Zabytek sierpnia - Gramofon tubowy HMV
1 sierpnia
2022
Zabytek miesiąca
Nieodłącznym elementem wyposażenia mieszkań zamożnego mieszczaństwa na początku XX wieku był charakterystyczny gramofon z wielką tubą (przestarzałe określenie „patefon” odnosi się do pokrewnej konstrukcji, która wyszła jednak
z użycia po I wojnie światowej).
Opracowana w Ameryce konstrukcja niemieckiego emigranta Emila Berlinera pochodzi z 1889 roku, zawrotną karierę zrobiła jednak dopiero w dwudziestym stuleciu. Urządzenie do odtwarzania dźwięku z płaskich okrągłych płyt zastąpiło wcześniejszy fonograf Thomasa Alvy Edisona (pierwsze w historii urządzenie tego rodzaju). Płyty gramofonowe zrobiły zawrotną i długotrwałą karierę, która trwała praktycznie przez ponad sto lat. Urządzenia do ich odtwarzania produkowane były przez firmy produkujące płyty. W Europie największą i najstarszą była brytyjska Gramophone Company, funkcjonująca na międzynarodowym rynku jako HMV t.j. His Master’s Voice (od 1931 roku kontynuowała działalność jako EMI czyli Electric and Musical Industries).
Posiadamy w zbiorach replikę jej produktu, gramofon z bardzo charakterystycznym znakiem firmowym, przedstawiającym psa (foksteriera)zasłuchanego w dźwięki wydobywające się z tuby gramofonu czyli w „Głos Jego Pana”. To jeden z najlepiej znanych znaków reklamowych. Pochodzi z obrazu mało znanego francuskiego malarza Francisa Barrauda, prawa do wizerunku zakupione zostały przez firmę.
Egzemplarz gramofonu posiadany przez Muzeum jest repliką.
Opis obiektu
Skrzynka gramofonu drewniana, politurowana, z metalowym talerzem na płytę, wyposażona jest w korbkę do uruchomienia silnika sprężynowego (przy talerzu znajduje się hamulec i regulator szybkości obrotów); na przedniej ściance skrzynki widoczny wspomniany znak firmowy. Mosiężne ramię gramofonu z membraną w stalowym okrągłym pudełku i metalową igłą, zdobione jest secesyjnymi motywami. Tuba z lekkiej blachy mosiężnej ma średnicę 43 cm i daje się łatwo zdjąć z ramienia. Uzupełnieniem urządzenia jest okrągły drewniany stolik.
Wymiary: 68 cm x 35 cm x 35 cm (wysokość wraz ze stolikiem wynosi 133 cm), ciężar gramofonu bez stolika wynosi 6,4 kg; numer inwentarzowy: MŚO-H-5700; obiekt zakupiono do zbiorów w 2010 roku od prywatnego oferenta.
Przygotował: Witold Garbal - Kierownik Działu Historycznego
Fot. MG
WYJAŚNIENIE:
Gramofon okazał się repliką. Przykro mi, że zaistniała taka sytuacja. Przepraszam.
Witold Garbal - Kierownik Działu Historycznego