Zabytek miesiąca - parabellum

Pistolet został podarowany muzeum w 1987 roku przez Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Opolu. Prezentowany eksponat powstał w 1936 roku w Niemczech, pozbawiony jest właściwości użytkowych, na zamku widnieje napis Gesichert, zaś na komorze zamkowej wybito numer 1936. Stan zachowania dobry, pistolet podziwiać można na ekspozycji Muzeum Czynu Powstańczego.

Parabellum (niem. Parabellumpistole; niemiecka desygnata wojskowa: P08) to samopowtarzalny, ośmiostrzałowy pistolet opracowany przez Georga Lugera na przełomie XIX i XX wieku, potocznie nazywany od nazwiska konstruktora – Lugerem. Nazwa Parabellum pochodzi od łacińskiego przysłowia si vis pacem, para bellum (pol. jeśli chcesz pokoju, przygotuj się do wojny).

Jest jednym z pierwszych półautomatycznych pistoletów, jakie kiedykolwiek wyprodukowano, Luger stał się klasyczną bronią palną XX wieku. Był znany z łatwości użycia i potężnego uderzenia (prędkość początkowa pocisku 350-400 m/s; zasięg skuteczny 50 m).

Produkowany głównie w Niemczech, wchodził w skład uzbrojenia armii szwajcarskiej w latach 1900–1949 (jako Pistole 1900), oraz armii niemieckiej w latach 1908–1938 (jako Pistole 08, P08). Parabellum stanowił ulepszoną konstrukcję pistoletu Borchardt.

Pod koniec XIX wieku Hugo Borchardt skonstruował samopowtarzalny pistolet, który działał na zasadzie krótkiego odrzutu lufy, z powodu dużych wymiarów i ciężaru broń ta nie znalazła wielu nabywców. Pistolet Borchardt mechanicznie działał jednak dobrze to właśnie z tego powodu jego przekonstruowaniem zajął się Georg Luger.

W 1899 roku rozpoczęto produkcję Lugera w zakładach Deutsche Waffen- und Munitions Fabriken AG (DWM) w Karlsruhe. Pierwsza wersja pistoletu zasilana była amunicją 7,65 x 21 mm Parabellum, dopiero w 1906 roku powstały wersje Parabellum zasilane nabojem 9 x 19 mm Parabellum, oraz kontynuowano rozwój konstrukcji pistoletu. W miarę wprowadzania tego pistoletu na arenę wojskową, różne narody postanowiły stworzyć własne pistolety oparte na oryginalnym projekcie Lugera. W ten sposób powstało wiele różnych odmian broni palnej. W 1908 roku Parabellum został oficjalnie przyjęty na wyposażenie Armii Cesarstwa Niemieckiego jako pistoletu podstawowego. W 1938 roku P08 został zastąpiony nowocześniejszym Waltherem P38, mimo to produkcję Parabellum kontynuowano do 1942 roku. Armia niemiecka w czasie II wojny światowej posiadała ponad milion sztuk Parabellum.

Pistolet Parabellum stał się bardzo popularny dzięki użyciu przez Niemców w pierwszej i drugiej Wojnie Światowej. Broń ta znajdowała się również na wyposażeniu armii powstańczej w trakcie powstań śląskich w latach 1919-1921.

Mechanizm ryglowy typu kolankowo-dźwigniowego. Mechanizm uderzeniowy bijnikowy (igliczny) z oddzielną sprężyną uderzeniową w zamku. Zamek kolankowy, odryglowujący się przez złamanie do góry dźwigni zamkowej jest zapożyczeniem z karabinu maszynowego Maxima. Mechanizm spustowy z przerywaczem umożliwia strzelanie tylko ogniem pojedynczym. Bezpiecznik zapobiegający przypadkowym wystrzałom uniemożliwia jednocześnie cofnięcie zamka po zabezpieczeniu pistoletu. Wyrzutnik sprężynujący znajduje się w kadłubie. Pistolet zasilany jest z wymiennego magazynka pudełkowego, jednorzędowego o pojemności 8 nabojów, który umieszczony jest w chwycie pistoletu. Po wystrzeleniu ostatniego naboju zamek zatrzymuje się w tylnym położeniu.

Parabellum choć długi przy stosunkowo krótkiej lufie, ma bardzo korzystny kąt między lufą a chwytem powodujący bardzo dogodne ułożenie dłoni, a co za tym idzie celniejsze strzelanie.

Historia Lugera to historia imponującej popularności i wzornictwa, współcześnie ta broń jest ikoną wśród kolekcjonerów.

Oprac. Natalia Popanda

Literatura:

1) Ciepliński A., Woźniak R., Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku). Wydawnictwo „WIS”, Warszawa 1994.

2) Schultz W., 1000 ręcznej broni palnej. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2011.