Wykład: „Podeptane konwencje..."

Termin: 18 marca 2025 r., godz. 11:00

Miejsce: Muzeum Czynu Powstańczego w Górze św. Anny (ul. Leśnica 28).

Wstęp wolny

Wystawa opowiada o zbrodniach, jakich dopuścili się żołnierze niemieccy na branych do niewoli żołnierzach Wojska Polskiego. Obraz Wojska Polskiego i Polski w propagandzie niemieckiej miał ogromne przełożenie na zachowanie się żołnierzy Wehrmachtu. Polskim żołnierzom nadano stereotypowe cechy o zabarwieniu pejoratywnym. Pisano, że przepełnieni są nienawiścią wobec Niemców. Każdego dnia walk w trakcie niemieckiej inwazji na Polskę dochodziło do zbrodni na jeńcach wojennych (rozstrzeliwania na polu walki, przypadki dobijania rannych żołnierzy i nieudzielenia im pomocy medycznej). Do licznych zbrodni dochodziło również na kolejnych etapach niewoli: w trakcie transportu, w punktach zbornych, w obozach przejściowych, tymczasowych obozach jenieckich oraz w stałych obozach jenieckich – stalagach i oflagach. W wyniku najnowszych ustaleń wiadomo, że w okresie od września do grudnia 1939 r. doszło do 763 przypadków zbrodni, w których zamordowanych zostało co najmniej 1725 jeńców. Największa zbrodnia wojenna na polu walki została popełniona przez Niemców w Zakroczymiu 28 września 1939 r., zaś najwięcej przypadków zbrodni miało miejsce w trakcie bitwy nad Bzurą – największej bitwy kampanii polskiej. Z kolei do najkrwawszych incydentów w punktach zbornych jeńców doszło w Serocku (4 września 1939) i Zambrowie (13/14 września 1939), natomiast największa egzekucja jeńców wojennych w oparciu o wyrok sądu doraźnego miała miejsce w Boryszewie 22 września 1939 r., gdzie zamordowano 50 żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej. Zbrodniczy charakter miało również stworzenie warunków bytowych – żywieniowych i sanitarnych, bezpośrednio zagrażających życiu jeńców wojennych na każdym z etapów niewoli. Najgorzej traktowaną grupą żołnierzy Wojska Polskiego byli Żydzi. W obozach byli separowani od pozostałych jeńców, stosowano również wobec nich różnego rodzaju szykany w postaci angażu do najcięższych prac lub kary dyscyplinarne. Biorąc pod uwagę liczne relacje i zeznania, w których mowa jest o zmarłych w punktach zbornych i obozach oraz w trakcie transportu, można założyć, że górny szacunek liczby ofiar mógł wynosić 4 – 5 tysięcy jeńców.

Wystawa została przygotowana przez Biuro Badań Historycznych IPN we współpracy z Biurem Edukacji Narodowej Instytutu Pamięci Narodowej. Jest to pierwsza tego typu prezentacja koncentrująca się na temacie zbrodni popełnionych przez Wehrmacht na jeńcach w trakcie działań wojennych jesienią 1939 r. w Polsce.

Tekst w oparciu o informacje ze strony www.ipn.gov.pl

Autor wystawy: dr Tomasz Sudoł

Koncepcja i opracowanie graficzne: Rafał Pękalski

Wystawa dostępna do 30 kwietnia 2025 r.