Jacek Malczewski, Chłopczyk
Ten znajdujący się w naszych zbiorach wizerunek jest dziełem Teodora Axentowicza (1859-1938) – rysownika, malarza, grafika i pedagoga, jednego z czołowych przedstawiciel sztuki młodopolskiej.
Axentowicz tworzył m.in. sceny rodzajowe z życia Hucułów, grafiki, plakaty, kompozycje historyczne – był współtwórcą Panoramy Racławickiej, jednak sławę i uznanie zyskał przede wszystkim jako portrecista. Jego pasją był portret pastelowy. Dzięki doskonałemu wyczuciu kolorystycznemu i perfekcyjnemu opanowaniu techniki rysunku artysta osiągnął w tej dziedzinie mistrzowski poziom.
„Najchętniej rysował pełne wdzięku i urody kobiety, pozbawione uśmiechu piękne damy (…). Interesowały go zarówno wielkie, posągowe piękności, jak świeże twarze młodych chłopek i miejskich gryzetek” – tak oto Stefania Krzysztofowicz-Kozakowska podsumowała tę portretową twórczość Axentowicza w katalogu monograficznej wystawy, która miała miejsce w Muzeum Narodowym w Krakowie w 1998 roku (nasz „Portret z maską” był na niej także eksponowany). Nie unikając pewnej idealizacji, artysta z subtelnością i wyczuciem przedstawiał kobiety tajemnicze, zamyślone, pełne wdzięku. Bohaterkami jego prac stały się m.in. znana krakowska piękność Ata Zakrzewska, arystokratki Renata Radziwiłł, Stefania Zamoyska czy Ludwika Czartoryska. Powstały także setki pastelowych wizerunków podobnie upozowanych dam, często nieznanych już dziś z imienia zmysłowych femme fatale w wydekoltowanych, wytwornych sukniach balowych, kosztownej biżuterii, otulonych futrami, czasem w kapeluszach, z wachlarzami, maskami lub kwiatami w dłoni.
Pomimo nie zawsze przychylnej opinii krytyków, spowodowanej m.in. bezkrytycznym przyjmowaniem przez Axentowicza niemal wszystkich zamówień, pastelowe wizerunki kobiet cieszyły się za życia ich twórcy ogromną popularnością. Zamawiano je przez blisko ćwierć wieku, niemal do końca życia artysty.
Eksponat