Przejdź do menu Przejdź do treści Przejdź do stopki

Opaska powstańcza

13 maja 2021 Zabytek miesiąca
Prezentowana opaska powstańcza należała do Teodora Kulika, pseudonim „Bogdan”, który w czasie III powstania śląskiego dowodził podgrupą „Bogdan”. Opaska koloru biało-niebieskiego o wymiarach 16,5 x 10 cm została podarowana Muzeum Czynu Powstańczego w 1981 roku przez Panią Barbarę Kulik-Chajdugę z Katowic.

Opaska powstańcza Teodora Kulika

Opaski powstańcze pojawiły się w III powstaniu śląskim jako element normujący kwestię umundurowania, gdzie pojawiają się także przepisy dotyczące oznak funkcyjnych. Pewna część powstańców zgłaszała się do oddziałów w niemieckich mundurach wojskowych i policyjnych, odnosiło się to głównie do członków byłej Policji Górnego Śląska skierowanych do szeregów żandarmerii powstańczej. Pojawiali się ochotnicy w mundurach sokolich (Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”) i polskich mundurach wojskowych, pozbawionych wszelkich dystynkcji i naszywek. Starano się bowiem, aby noszenie kompletnych mundurów Wojska Polskiego nie było zarzutem, że państwo polskie, które zgodziło się na arbitraż międzynarodowy i decyzje Międzysojuszniczej Komisji Rządzącej i Plebiscytowej, popiera i wspiera działania powstańców.

Noszone na ramionach opaski powstańcze, wprowadzone zostały rozkazem naczelnego komendanta wojsk powstańczych z 1 maja 1921 roku. Zgodnie z jego treścią dowódcy grup taktycznych nosili opaski biało-niebieskie z orłem białym, dowódcy podgrup, pułków, baonów, dyonów, kompanii, szwadronów, baterii i pociągów pancernych nosili opaski biało-niebieskie bez orłów, reszta powstańców nosiła opaski białe. O ile wśród oficerów rozkaz ten znalazł zastosowanie, o tyle gorzej było z szeregowymi powstańcami, którym biały kolor opasek kojarzył się z kapitulacją. Kolejny rozkaz z 21 maja 1921 roku wprowadzał nowy rodzaj opasek, gdzie dominował kolor biały i czerwony z elementami stopni wojskowych. Powyższy rozkaz zawierał informację, że gwiazdki funkcji na opaskach winny mieć średnicę 1 cm i być wykonane z czerwonego sukna. Zwracano także uwagę, że dowódcy zobowiązani są pouczyć swoich podwładnych o obowiązku oddawania honorów przełożonym co miało podnieść dyscyplinę oraz tworzyć powagę oficera i podoficera. Jednakże z zachowanych pamiątek i zdjęć oraz relacji nie wydaje się, że rozkaz z 21 maja 1921 roku wszedł w życie. Wyjątkiem jest dowódca powstania podpułkownik Maciej Mielżyński, który na fotografii, posiada opaskę naczelnego wodza powstańczego koloru czerwonego z białym orłem. Warto dodać, że jako nakrycie głowy dominowały czapki cyklistówki, maciejówki i kapelusze filcowe. Charakterystyczna różnorodność ubioru i jego dodatkowych elementów w oddziałach powstańczych była widoczna na każdym kroku w czasie walk.

podpułkownik Maciej Mielżyński                  fot. podpułkownik Maciej Mielżyński


Oprac. Robert Wencel


Zobacz inne aktualności

Warsztaty fotograficzne – Paweł Sokołowski: „Technika szlachetna XIX wieku: Mokry Kolodion”

Chciałbyś przenieść się do XIX wieku i poznać tajniki jednej z najstarszych technik fotograficznych? Mokry kolodion to proces, który pozwala tworzyć niezwykle piękne, klimatyczne zdjęcia, pełne detali i unikalnych efektów. Warsztaty prowadzone przez Pawła Sokołowskiego to doskonała okazja, aby poznać tę technikę od podstaw, niezależnie od wcześniejszego doświadczenia w fotografii.

Zobacz

Szkolenie dla pracowników Instytucji Kultury: : „Kultura w ruchu. Tworzenie rolki do mediów społecznościowych” – Alicja Szulc-Rodziewicz

Jeśli Twoja Instytucja Kultury pragnie efektywnie promować swoją działalność w mediach społecznościowych, te warsztaty są dla Ciebie. Szkolenie poprowadzi Alicja Szulc-Rodziewicz, ekspertka w zakresie edukacji medialnej i cyfrowej, która pokaże, jak tworzyć profesjonalne rolki i krótkie filmy wideo. Udział bezpłatny, liczba miejsc ograniczona.

Zobacz

Zgodnie z art. 173 ustawy Prawa Telekomunikacyjnego informujemy, że kontynuując przeglądanie tej strony wyrażasz zgodę na zapisywanie na Twoim komputerze tzw. plików cookies. Ciasteczka pozwalają nam na gromadzenie informacji dotyczących statystyk oglądalności strony. Jeżeli nie wyrażasz zgody na zapisywanie ich - zmień ustawienia swojej przeglądarki internetowej.