Zabytki miesiąca - notgeldy – pieniądze zastępcze na Górnym Śląsku 1918-1922

Pieniądz zastępczy to środek płatniczy będący w obiegu na ograniczonym obszarze w krótkotrwałym okresie. Emitowany zazwyczaj w czasie kryzysów gospodarczych lub wojen, głównie z powodu niedoboru na rynku towarowo-pieniężnym określonych nominałów oficjalnego pieniądza. Po raz pierwszy pojawił się w Europie w formie monet w XVI wieku, a w formie bonów 100 lat później. Szczególnie nasilona emisja pieniędzy zastępczych nastąpiła w okresie I wojny światowej oraz w kolejnych latach po jej zakończeniu. Były one w powszechnym użyciu w wielu krajach europejskich, takich jak Niemcy, Polska, Rosja, Austria, Belgia, Francja, Holandia, Węgry.  Pojawił się również na Górnym Śląsku. Wydawany był w dwóch podstawowych formach: monetarnej oraz bonów, głównie przez emitentów urzędowych (np. magistraty, zarządy gmin, wydziały powiatowe, kasy miejskie, kasy oszczędnościowe, władze wojskowe, komendy obozów jenieckich, lokalne dyrekcje kolei Rzeszy) oraz prywatnych (np. spółki, koncerny, właściciele zakładów przemysłowych, dóbr ziemskich, zakładów rzemieślniczych, kupcy).


 W okresie powstań i plebiscytu pieniądz zastępczy (określany także jako: pieniądz namiastkowy, pieniądz w razie potrzeby, Notgeld, Ersatzgeld) był Notgeld – pieniądz zastępczy na Górnym Śląsku 1918-1922 , rewerswykorzystywany na Górnym Śląsku jako materiał propagandowy w trwającej kampanii plebiscytowej. Wydawany był zarówno przez Polski Komisariat Plebiscytowy, jak i Plebiszitkommissariat für Deutschland. Miał on ważną zaletę. Materiały propagandowe takie jak plakaty, afisze czy ulotki jednej i drugiej strony konfliktu były bardzo często niszczone przez stronę przeciwną. Problem ten w zdecydowanie mniejszym stopniu dotyczył propagandowych bonów zastępczych, które miały swoją wartość wymierną w obowiązującej walucie niemieckiej. Ogółem w latach 1918-1922 kursowało w rejencji opolskiej co najmniej 190 emisji bonów i 35 emisji monet zastępczych, przy czym na okres ten przypada ważność około 100 wcześniejszych wydań obu typów tego pieniądza.

Prezentowane bony zastępcze (MCzP-2161) wydane zostały przez zarząd gminy Kończyce w powiecie zabrskim 1 marca 1922 r. Za pośrednictwem symbolicznych rycin i napisów manifestowano na nich radość z powrotu w granice Polski. Autorem grafik był Stanisław Ligoń twórca licznych polskich plakatów, ulotek i widokówek propagandowych.

Bądź na bieżąco z nasza oferta, dopisz się do newslettera:

Obserwuj nas na Facebooku:

Jesteśmy też na Instagramie: