W 1748 roku książę Carl Christian Erdmann, wywodzący się z panującej w Oleśnicy dynastii Wirtembergów (niem. Württemberg-Oels) założył zwierzyniec na planie ośmioramiennej gwiazdy, z promieniście rozchodzącymi się 8 alejami i pałacykiem myśliwskim w centrum. Od swego imienia nazwał to miejsce Carlsruhe, co w tłumaczeniu na polski oznacza „spokój Carla” – zamierzał tu wraz z gośćmi odpoczywać po polowaniach. Z czasem przekształcił je w letnią rezydencję rodu.
Carlsruhe, rozbudowywane przez kolejnych właścicieli, stało się ważnym i znanym na Śląsku ośrodkiem kulturalnym. Założono tu ogród książęcy, park francuski i angielski, ustawiono liczne pomniki i rzeźby, nasadzono roślinność. Wzniesiono budynki o różnych funkcjach, założono stawy, winnicę, oranżerię. W miejscowości działał teatr z dworską orkiestrą, regularnie odbywały się przedstawienia i koncerty. Księżne i książęta otaczali się muzyką, książkami, pięknymi przedmiotami, rozwijali tu własne zainteresowania i pasje, zapraszali znamienitych gości. Udawali się także w dalekie podróże. Kolekcjonowali dzieła sztuki i przedmioty eksponowane w tzw. kunstkamerach, zwanych także gabinetami osobliwości.
Miejscowość od początku XX wieku traciła na znaczeniu, pogarszał się stan zabudowań należących do Wirtembergów, jednak to wraz z wejściem do Carlsruhe Armii Czerwonej w 1945 roku nastał kres książęcego miasta-ogrodu, które w większości spłonęło. Lata powojenne nie sprzyjały ocalaniu dawnego dziedzictwa. Po pałacu nie ma dziś śladu. Ewangelicki kościół Zofii czy zabytkowy cmentarz. Podobny los spotkał wiele śląskich dworów i pałaców, jak Kopice, Turawa, Szydłowiec Śląski czy Sławięcice.
Na ekspozycji pokazano najnowszą kolekcję Muzeum Śląska Opolskiego, którą tworzą obiekty zakupione na aukcjach w Monachium w 2022 i 2025 roku oraz pozyskane dzięki darowiźnie otrzymanej od książęcej rodziny Wirtembergów. Prezentację uzupełniono o eksponaty i dokumenty użyczone przez instytucje w Polsce i Niemczech oraz osoby prywatne, jak również o kolejne przedmioty nabywane w ostatnim czasie przez Muzeum.
Wystawa prezentuje najnowszą kolekcję Muzeum Śląska Opolskiego, uzupełnioną o dokumenty i eksponaty udostępnione przez:
- Landesarchiv Baden-Württemberg – Hauptstaatsarchiv Stuttgart
- Landesmuseum Württemberg w Stuttgarcie
- Muzeum Śląskie w Görlitz
- Staatsbibliothek zu Berlin – Preußischer Kulturbesitz
- Meininger Museen w Meiningen
- Muzeum Narodowe we Wrocławiu
- Muzeum Narodowe w Warszawie
- Muzeum Zamkowe w Pszczynie
- Ossolineum we Wrocławiu
- Bibliotekę Uniwersytecką we Wrocławiu
- Muzeum Lubuskie im. J. Deckerta w Gorzowie Wlkp.
- Archiwum Państwowe w Opolu
- Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Opolu
- Wojewódzką Bibliotekę Publiczną w Opolu
- Parafię Ewangelicko-Augsburską w Pokoju
- Gminną Bibliotekę Publiczną w Pokoju
- Rzymskokatolicką Parafię w Kopicach
- oraz osoby prywatne
Kuratorki wystawy:
- Iwona Solisz
- Patrycja Farys-Kawalec
Główny gmach wystawowy Muzeum Śląska Opolskiego,
Wstęp na ekspozycję wolny
Mały Rynek 7, Opole
Wystawa czynna 6.11.2025-30.05.2026
● wtorek, środa, piątek 9:30-17:00
● czwartek 9:30-18:00
● sobota 9:00-18:00
● niedziela 12:00-17:00
● Muzeum nieczynne w poniedziałki i w ostatnią niedzielę miesiąca
„Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego”
zadanie:
"Książęcy ogród sztuk - w Pokoju Wirtembergów" - stworzenie wystawy czasowej w Muzeum Śląska Opolskiego
środki finansowe Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzące z Funduszu Promocji Kultury w kwocie łącznej: 220 000,00zł
- w roku 2025 – w kwocie 159 500,00 zł,
- w roku 2026 – w kwocie 60 500,00 zł,
PROGRAM Wspieranie działań muzealnych 2025
Wydarzenie współfinansowane przez Samorząd Województwa Opolskiego