O czym porozmawiamy?
Mowa będzie m.in. o tym, jakie rodzaje zdjęć robiono, jak je robiono, czemu służyły, co się z nimi działo i co się z nimi dzieje teraz. Kontekst w jakim te zdjęcia powstały i były wykorzystywane skłania do zastanowienia się nie tylko nad kwestiami historycznymi i technicznymi, ale także, a może przede wszystkim, etycznymi. Nie chodzi przy tym tylko o dawne użycia tych fotografii przez aparat represji, ale także współczesne ich wykorzystanie w mediach czy w sztuce, które prowadzi do powstawania napięcia na linii etyka-estetyka. Prelekcji towarzyszyć będzie prezentacja.
Spotkanie poprowadzi:
Tomasz Stempowski – historyk, archiwista, Zastępca Naczelnika Wydziału Zasobów Cyfrowych Archiwum IPN w Warszawie. Zainteresowania badawcze: historia XX w., fotografia, film, rola mediów w kształtowaniu pamięci społecznej. Kurator wystaw fotografii historycznej. Autor artykułów, albumów fotograficznych i książek na temat fotografii, filmu i archiwistyki, m.in.: Oblężenie Warszawy w fotografii Juliena Bryana (2010, wspólnie z J. Sawickim – nagroda „Klio” dla najlepszej książki historycznej w kategorii „Varsaviana”), Polskie drogi przez Szwajcarię. Losy żołnierzy 2. Dywizji Strzelców Pieszych 1940–1945 na fotografiach ze zbiorów Muzeum Polskiego w Rapperswilu (2015), Zbiór fotografii Głównej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytutu Pamięci Narodowej. Przewodnik archiwalny (2019, wspólnie z K. Ślusarskim), Piaszczyste drogi karpatczyków. Fotografie kpt. Karola Angermana z lat 1940‒1944 (2019), „Najbardziej tajemniczy kraj świata”. Związek Sowiecki w fotografiach i tekstach Juliena H. Bryana 1930–1959 (2020, najlepsza książka historyczna roku plebiscytu Historia Zebrana w kategorii Historia niebanalna), i eseju do książki Beaty Barteckiej i Łukasza Rusznicy How to Look Natural in Photos (2021). Prowadzi bloga Fototekst.pl, poświęconego społecznym i historycznym kontekstom fotografii.
Termin i miejsce:
13.10.2022 r., godz. 18:00
Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu, ul. Mały Rynek 7 (wejście od strony kościoła "na Górce"),
Główny gmach, Sala odczytowa.
O wystawie:
Łukasz Rusznica „Gdy spojrzysz mi w oczy dwa razy, rozchylę usta lub zacisnę pięści ” fotografie z archiwum IPN.
„W Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej przechowywanych jest blisko 40 milionów fotografii: portrety, pejzaże, martwe natury, sceny uliczne, zdjęcia lotnicze, reporterskie, naukowe, rodzinne i wiele innych. Są także obrazy śmierci”. – pisze w swoim tekście, towarzyszącym wystawie Tomasz Stempowski.
Jak widać, to konkretne archiwum jest bardzo pojemnym zasobem. Znajdziemy tam fotografie spraw ważnych dla Polskiej historii, jak i dowody banalności ludzkich działań, małych przestępstw czy niesubordynacji. Ich wspólnym mianownikiem jest przemoc. Wyrażona przez obraz ludzkiego trupa lub seksualny akt, podglądany czujnym okiem agenta systemu.
Z perspektywy aparatu opresji wszystko jest ciekawe i ważne, nic nie jest na tyle nieistotne aby można to było pominąć. Tak jak wszystkie sprawy związane z pamięcią i w tym przypadku natkniemy się na to, co jest wyparte i niewygodne. Dlatego przemilczenie jest tak niezwykle istotnym tropem, bo to co nie udokumentowane może być zwyczajnie niebezpieczne.
Na co patrzy system, co go interesuje i jak to patrzenie osłania sam system? Ta wystawa to kolejna próba zadania pytań o historię, pamięć i naszą przeszłość.
Łukasz Rusznica (1980) fotograf i kurator, w praktyce artystycznej skupiony głównie na książce fotograficznej. Prowadzi galerie MpM14 we Wrocławiu.
[oprac. www.offoto.pl]
