Dział Sztuki Muzeum Śląska Opolskiego formalnie utworzono w 1957 roku. Nosił on kolejno nazwy: Dział Sztuki i Rzemiosła Artystycznego, Dział Sztuki w tym Galeria Jana Cybisa, a obecnie używa nazwy Dział Sztuki.
W ciągu ostatniego półwiecza niemal od podstaw stworzono w opolskim muzeum zbiory sztuki, liczące obecnie ponad dwa i pół tysiąca pozycji inwentarzowych. W zasobach tych znajdują się dzieła sztuki polskiej i śląskiej od średniowiecza do współczesności
Z najstarszych zabytków wymienić warto przykłady śląskiej rzeźby gotyckiej ze słynną Madonną z Sadowa. W Dziale Sztuki znajduje się także zbiór rzemiosła artystycznego, m.in. ceramika z manufaktur i fabryk śląskich, w której to kolekcji odrębne miejsce zajmuje kolekcja porcelany tułowickiej – dar Antoniego Bilońskiego. Jest ona eksponowana na wystawie stałej.
W ostatnim czasie w ciągu wystawy ceramiki uruchomiliśmy nową salę ekspozycyjną zatytułowana Projektanci – na Śląsku Opolskim/ze Śląska Opolskiego dokumentującą powojenne wzornictwo przemysłowe w zakresie szkła i ceramiki.
Posiadamy również sporą ilość nowożytnych mebli, pochodzących najprawdopodobniej z rezydencji śląskich, a przekazanych do muzeum ze składnicy muzealnej w Pieskowej Skale.
W kolekcji malarstwa polskiego liczącej około 800 pozycji znajdujemy dzieła o tematyce historyczno-batalistycznej, rodzajowej, liczne pejzaże i portrety najwybitniejszych twórców z tego okresu, m.in. Józefa Chełmońskiego, Maksymiliana Gierymskiego, Juliusza Kossaka, Józefa Pankiewicza, Jana Stanisławskiego, Juliana Fałata, Jacka Malczewskiego Stanisława Ignacego Witkiewicza oraz Konrada Krzyżanowskiego, a z nowszych – Jacka Sempolińskiego, Jacka Sienickiego czy Rajmunda Ziemskiego. Wybór z tej kolekcji – około 150 obrazów – prezentowany jest w stałej Galerii Malarstwa Polskiego XIX i XX w.
Odrębny zbiór stanowi kolekcja prac Jana Cybisa, licząca 90 obrazów olejnych oraz ponad 800 akwareli i rysunków kolekcja. To największa w Polsce muzealna kolekcja prac tego urodzonego na Opolszczyźnie, wybitnego polskiego kolorysty. W ramach Działu Sztuki funkcjonuje przy ul. Ozimskiej 10 Galeria Muzeum Śląska Opolskiego ze stałą wystawą „Jan Cybis – malarstwo” oraz wystawami czasowym, przygotowywanymi w trzech cyklach: „W kręgu Cybisa”, „Laureaci nagrody im. Cybisa” i „Sztuka polska XX wieku”.
Dział Sztuki dokumentuje także twórczość plastyczną środowiska opolskiego po 1945 roku, zbiory te datują się od lat. 50. XX w. i liczą kilkaset pozycji.