Ceramika archeologiczna - "Historie po fachu - śladami opolskiego rzemiosła tradycyjnego" - projekt edukacyjny

CERAMIKA ARCHEOLOGICZNA   

Prowadzone przez archeologów na terenie Śląska wykopaliska dowodzą, że już w okresie neolitu człowiek potrafił wylepić z gliny naczynie i je wypalić. Naczynia kształtowano ręcznie – poprzez wygniatanie danego kształtu z jednego kawałka gliny przy mniejszych formach lub tworząc ścianki naczynia z wałeczków bądź taśm glinianych. Wypalano je w ognisku, układając całą piramidę naczyń i obrzucając ją następnie chrustem albo w jamach ziemnych wykopanych na zboczu. Wykonane naczynia nie tylko ułatwiały przygotowywanie i przechowywanie pożywienia, ale także funkcje związane z wierzeniami. Społeczności zamieszkujące dany teren w określonym czasie wytwarzały charakterystyczną dla siebie ceramikę. Od ich cech archeolodzy nazwali poszczególne kultury.


Na teren dzisiejszego Śląska ok. 5400 r. p.n.e. dotarła ludność kultury ceramiki wstęgowej rytej. Naczynia z tego okresu są niewielkie, przeważnie kuliste z charakterystycznym ornamentem rytym. Następnie teren ten zamieszkiwało szereg kultur z charakterystycznymi dla siebie formami naczyń i ornamentyką. Przykładem może być kultura pucharów lejkowatych, z którą wiąże się słynne ceramiczne przedstawienie zwierzęcia – baranka, odkryte w Jordanowie na Dolnym Śląsku lub kultura ceramiki sznurowej, której nazwa pochodzi od zdobienia, występującego na naczyniach, wykonanego za pomocą sznurka splecionego podwójnie lub potrójnie.

 Fot. Naczynia z młodszej epoki kamienia - kultura ceramiki wstęgowej kłutej i kultura pucharów lejkowatych, ze zbiorów MŚO

Z następnym okresem archeologicznym – epoką brązu, nazwaną tak od popularnie wykorzystywanego stopu metalu, wiąże się dominacja kultury łużyckiej (ok. 1500 r. p.n.e.) należącej do kręgu kultur pól popielnicowych. Wytwarzano wówczas charakterystyczną ceramikę czarną, gładką, mocno wyświecaną, a w późniejszym okresie - epoce żelaza, również cienkościenne naczynia malowane barwą czerwoną, czarną i białą.

Fot. Naczynia z epoki brązu i epoki żelaza – kultura łużycka, ze zbiorów MŚO
 
Okres IV-II wieku p.n.e. to obecność Celtów na Śląsku. Przypisuje się im popularyzację koła garncarskiego oraz kopulastego dwukomorowego pieca do wypału naczyń. Fragmenty takiego pieca znaleziono na stanowisku w Nowej Cerekwi, pow. głubczycki. W okresie II w. p.n.e. – IV w. n.e. rozpowszechnia się na Śląsku kultura przeworska - jest to okres  tzw. wpływów rzymskich. Z tego czasu pochodzi odkryte na terenie obecnego Jeziora Turawskiego wielkie naczynie zasobowe, które można zobaczyć na naszej stałej wystawie archeologicznej. Wspomnieć należy też o bardzo ciekawym przykładzie importów - naczyń tzw. terra sigillata zdobionych ornamentem reliefowym i pokrytych czerwoną angobą.

Fot. Naczynie celtyckie – okres lateński, ze zbiorów MŚO

Około VII w. n.e. na Śląsk napływają Słowianie. Proste, lepione ręcznie i obtaczane na kole garnki gliniane stanowią ogromną większość pozostałości kultury materialnej znajdowanej w osadach dawnych Słowian. W najstarszych warstwach tzw. grodu piastowskiego (ok. X w.) znaleziono również importy ceramicznych „pisanek” i grzechotek.

Fot. Naczynia z okresu wpływów rzymskich – kultura przeworska, ze zbiorów MŚO

Zapraszamy Państwa na nasze wystawy archeologiczne: „Pradzieje i wczesne średniowiecze Opolszczyzny” oraz na ekspozycję poświęconą wczesnośredniowiecznemu grodowi na Ostrówku w Opolu stanowiącą część wystawy „Opole – gród, miasto, stolica regionu”.

Zachęcamy do przeczytania felietonów:
- Garncarstwo rzemiosłem
- Garncarstwo ludowe
- Opolska ceramika malowana

Weź udział w KONKURSIE FOTOGRAFICZNYM "Fokus na fach", realizowany w ramach projektu edukacyjnego "Historie po fachu – śladami opolskiego rzemiosła tradycyjnego".

* „Rzemieślnicze spotkania muzealne” organizowane są w ramach projektu edukacyjnego „Historie po fachu – śladami opolskiego rzemiosła tradycyjnego”, KLIKNIJ i dowiedz się o inicjatywie więcej

Działania dofinansowano ze środków  Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego oraz przez Samorząd Województwa Opolskiego.