14. Opolski Festiwal Fotografii w Muzeum

Tegoroczna edycja Opolskiego Festiwalu Fotografii przyjęła motyw przewodni o nazwie nie/codzienność. Niecodzienność może być postrzegana jako coś nietypowego, interesującego, intrygującego czy zaskakującego. To stan lub sytuacja, która jest inna czy wyjątkowa, co czyni ją wyróżniającą w kontekście otaczających zdarzeń.

Medium fotografii ma zdolność przenoszenia nas w świat autentycznych chwil, które zwykle umykają naszej uwadze. Prezentowane wystawy są prawdziwymi opowieściami o życiu codziennym, które w swoim realizmie odsłaniają coś nieoczekiwanego. To zaproszenie do spojrzenia na rzeczywistość przez pryzmat obiektywu, który wydobywa z codzienności to, co zazwyczaj niewidoczne. Fotografie te dokumentują nie tylko wyjątkowe momenty, ale także te zupełnie zwyczajne, nadając im nową perspektywę. Każda fotografia jest świadectwem unikalnych historii, które rozgrywają się wokół nas każdego dnia, które można odkrywać i doceniać niezwykłość ukrytą w prostocie dnia codziennego.

Pozowane, podpatrzone. Fotografie Wojciecha Plewińskiego prezentuje wybór zdjęć z imponującego dorobku artystycznego fotografa. Wojciech Plewiński, znany z pracy dla krakowskiego „Przekroju” oraz licznych polskich teatrów, przez lata dokumentował życie codzienne oraz wyjątkowe chwile w Polsce i Europie. Kuratorki Anna Brzezińska i Katarzyna Sagatowska podkreślają, że twórczość Plewińskiego wymyka się prostym kategoriom, łącząc lekkość i poczucie humoru z głęboką obserwacją ludzkiej aktywności. Na wystawie można zobaczyć zarówno portrety wybitnych przedstawicieli polskiej kultury, jak i fotografie dokumentujące życie codzienne oraz podróże zagraniczne autora. Wyjątkowa kolekcja zdjęć Plewińskiego to hołd dla jego talentu jako przenikliwego obserwatora otaczającego świata. Wojciech Plewiński jest jednym z czołowych fotografów powojennej Polski, którego prace są porównywane do dzieł fotografów humanistycznych, takich jak Henri Cartier-Bresson czy Elliott Erwitt. Jego fotografie weszły do kanonu polskiej kultury wizualnej, stając się ważnym elementem dziedzictwa artystycznego naszego kraju.

Tyski Klub Fotograficzny KRON to wystawa prezentująca dorobek tyskich fotografów, którzy na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku stworzyli wyraziste dokumentacje Górnego Śląska. Na ekspozycji można zobaczyć prace Michała Cały, Tadeusza Kluby, Krzysztofa Pileckiego, Henryka Rączkowskiego, Mieczysława Wielomskiego i Zbigniewa Zalewskiego. Fotografie na wystawie podzielone są na trzy części: „Głębiej”, „Szerzej” i „Dalej”, co odzwierciedla różne podejścia do pejzażu i zamysłu estetycznego autorów. Fotografie Grupy KRON ukazują regionalne, ekologiczne i społeczne aspekty przemysłowego krajobrazu Śląska, co zbliża je tym samym do najlepszych prac tworzonych na Zachodzie.

Inny nie obcy: Romowie na Górnym Śląsku 1991-2023 prezentuje fotografie Arkadiusza Goli, które gromadził przez ponad trzy dekady. Dokumentował on życie romskich rodzin w miastach Górnego Śląska, takich jak Zabrze, Ruda Śląska, Katowice, Bytom i Tarnowskie Góry. Romowie, których spotykał, często określali siebie jako Śląscy Romowie, płynnie posługując się językiem śląskim. Fotografie Goli są antropologicznymi portretami, łączącymi ludzi z ich otoczeniem i ukazującymi ich codzienne życie. Arkadiusz Gola zyskał zaufanie romskich społeczności, co umożliwiło mu tworzenie intymnych i pełnych emocji zdjęć. Kurator wystawy Marek Zieliński podkreśla, że fotografie te są zapisem głębokich relacji i próbą przeniknięcia w romską rzeczywistość. Wystawa ukazuje nie tylko dokumentację życia Romów, ale także emocjonalny związek autora z miejscem i ludźmi, których fotografował. Są próbą przeniknięcia do niezwykłego świata Romów poprzez uchwycenie codziennych, często magicznych chwil. Dokumentując proste czynności dnia codziennego Romów, Gola stara się odczytać i zrozumieć głęboką pamięć oraz otaczające ich mity. Te zdjęcia ukazują emocjonalny związek z miejscem i ludźmi, oddając hołd ich historii i kulturze.

Słownik polsko-polski Wojciecha Wilczyka dokumentuje rozwój i różnorodność patriotycznych murali w Polsce od 2013 roku. Projekt zaczyna się od muralu w Krakowie, który przedstawiał papieża Jana Pawła II i postać Emila Fieldorfa, a z czasem zmieniał się, dodając nowe, kontrowersyjne motywy. Wilczyk dokumentował murale, odkrywając ich ogromną liczbę w całym kraju, ukazując różne aspekty patriotyzmu i pamięci historycznej. Ekspozycja obejmuje nie tylko zmiany murali, ale także sposób, w jaki są one związane z lokalnymi społecznościami i historią. Fotografie przedstawiają murale z całej Polski, od dużych miast po mniejsze miejscowości, pokazując ich wpływ na przestrzeń publiczną. Wystawa ukazuje, jak te malowidła, często związane z antykomunistyczną partyzantką i powstaniem warszawskim, stały się częścią lokalnego krajobrazu. Ten projekt zwraca uwagę na znaczenie i skalę tego fenomenu oraz jego rolę w kultywowaniu pamięci narodowej.

Domy z betonu. Znikająca estetyka systemów budownictwa masowego epoki socjalizmu autorstwa Tomasza Lewandowskiego dokumentuje architekturę budownictwa masowego w Polsce z lat 1960–1990. Wykorzystując technikę hybrydową, łączy metody analogowe i cyfrowe, wykonując zdjęcia na czarno-białych, wielkoformatowych negatywach. Projekt ma na celu uchwycenie autentycznego wyglądu budynków, które zachowały swój pierwotny, niezmodernizowany stan oraz ukazanie estetyki i różnorodności tej kontrowersyjnej architektury. Lewandowski bada wpływ budownictwa masowego na krajobraz miejski, zaznaczając jak szybko znikają te „betonowe domy” z powodu termomodernizacji i zmian estetycznych. Fotografie dokumentują zarówno wnętrza, jak i fasady budynków, ukazując ich surowość i prostotę. Monochromatyczne obrazy eliminują wpływ barw i przypadkowych zmian, skupiając uwagę na formach architektonicznych. Projekt zmusza do refleksji nad postrzeganiem estetyki socjalistycznego budownictwa i jego dziedzictwem. Dokumentacja obejmuje budynki z całego kraju, ukazując zróżnicowanie regionalne i architektoniczne. Ważnymi tematami tego projektu są współczesna krytyka tego typu architektury oraz jej zmieniający się status.

Laureatką konkursu „Pokaż się” jest Joanna Figarska z projektem Karol lizał zdjęcia. Autorka współczesnym sposobem obrazowania zaprasza do obserwacji i snuje opowieść o codzienności. Łącząc pojedyncze obrazy w zestawy o pozornie różnym znaczeniu, odkrywa tę zwyczajność z całą gamą różnych jej aspektów, ewokowaną przez zestawienie narracji.

(opr. Marek Szyryk)

Więcej informacji na temat festiwalu www.offoto.pl