Będzie pogoda, gdy się nie poleje z nieba woda - czyli o meteorologii ludowej słów kilka w dobie narastających zmian klimatycznych.

Orka, pług ciągną krowy, Siołkowice 1960, fot. A. Szczodrak

Pierwsze stanowiły sumę nagromadzonych przez wieki obserwacji, których interpretacja często chłodna, innym razem silnie podbarwiona emocjonalnie, zakładała dużą dowolność. Wszystko to, nawet po konfrontacji z obecnym stanem wiedzy, ciągle trwa zachowane i przekazywane tradycją, wzmocnione celnością prognozy ludowej, podczas gdy prognoza z „z netu” często zawodzi!

A jak tradycja to przysłowia - krótkie, często rymowane powiedzenia. Wiele z nich związane jest z kalendarzem, terminami świąt kościelnych oraz dniami świętych patronów. Badacze zanotowali imiona ponad sześćdziesięciu świętych. Najwięcej przysłów dotyczy dni, gdy przypada święto św. Marcina (11 XI), Matki Bożej Gromnicznej (2 II), św. Agnieszki (21 I), św. Macieja (21 II), św. Barbary (4 XII).

A oto marcowi święci:

Na Świętego Kazimierza (4 III)

Wyjdzie skowronek spod perza.

Czterdziestu Męczenników (10 III) jakich,

Czterdzieści dni takich.

Na Świętego Grzegorza (12 III)

Idzie zima do morza.

Święty Józef (19 III) pogodny,

Będzie roczek urodny.

Na Zwiastowanie (25 III)

Przybywaj bocianie.

Wszystko to odnosiło się również do innych dni związanych ze świętami kościelnymi - Bożego Narodzenia, Wielkanocy, Zielonych Świątek czy określonych okresów liturgicznych, jak Wielki Tydzień, Adwent.

Poszczególne miesiące czy pory roku związane były ze sobą według dwóch zasad - przenoszenia stanu pogody z danego miesiąca na inny:

Grudzień jaki - czerwiec taki

lub przepowiadania pogody przeciwnej:

Słoty kwietniowe - pogody majowe.

Często też przepowiednie (jak to przepowiednie) określały „z góry” nadchodzący czas:

Idzie luty, obuj buty!

lub wskazywały, co i kiedy trzeba zrobić, by czynność ta była w pełni efektywna:

Kto sieje groch w marcu, Będzie gotował go w garncu

Siew przy pomocy siewnika konnego. Zawada, pow. Opole, woj. opolskie, 1960 r.